De term ‘minimalistisch’ wordt veelal gebruikt om schilderijen met vaak geometrische composities aan te duiden, en meer nog voor werken die neigen naar het weinige, naar bijna niets, naar het schaarse… voor werken die zich niet kenmerken door overdaad. De term heeft betrekking op de overwegend Amerikaanse kunststroming van de jaren 1960 – die nog steeds een schaduw werpt over onze hedendaagse kunst –, maar in het dagelijks gebruik heeft hij doorgaans de betekenis ‘beperkt’, ‘teruggebracht tot het strikte minimum’. Maar wat zou dat strikte minimum van de schilderkunst, haar ideale reductie – als van een ingekookte saus – kunnen zijn? Mijn antwoord hierop luidt, zonder aarzeling, het ‘oppervlak’.

De schilderkunst van Geert Vanoorlé speelt zich af aan het oppervlak, puur en zuiver aan het oppervlak. Er is geen diepte-illusie, geen voor- of achtergrond, niets dan het geschilderde vlak. Geel, rood, blauw, groen, grijs, zwart, wit, beige, oker… Effen oppervlakken op metalen dragers die evenzovele elementen vormen die Vanoorlé vervolgens combineert, monteert, om er zijn composities mee te maken.

De elementen lijken op blikken deksels: de ene kant hol, de andere plat. De holle kant is wit, de platte kant gekleurd, en de schilder wisselt ze af: hol naast plat, kleurloos naast gekleurd. Nabijheid, contact, ademhaling, stilte. Dat is alles. Hoe blauw zich tot geel verhoudt. Hoe het de dialoog met groen aangaat als ze gescheiden worden door wit. Hoe we van een maximaal kleurcontrast – rood naast blauw – overgaan op een licht-donkercontrast van twee bijna identieke tinten geel. Hoe kleur het wit besmet dat zich er vlak naast bevindt.

Er is natuurlijk het bekende push and pull effect – de indruk dat de ene kleur ten opzichte van de andere naar voren komt of juist terugwijkt, maar bij Geert Vanoorlé is van dat effect weinig te merken. Het is vooral de relatie tussen het materiële en het immateriële die aanwezig is. Kleur is materie, maar neigt naar het immateriële. De witte elementen daarentegen benadrukken door hun holle vorm en de door de randen geworpen schaduwen de drager, maar blijven tegelijk schimmig. Afwezigheid en verdwijning staan tegenover aanwezigheid en verschijning, zowel in de kleuren als in het wit. En deze verhouding, die in elke compositie aanwezig is, ontstaat ook tussen de composities onderling, aangezien het wit van de muur werkt als een ruimte die een verlengstuk vormt van elk schilderij, en net als binnen elk werk nu eens uitdijt en dan weer samentrekt.

De oppervlakken zijn echter meer dan alleen gekleurde elementen. We zijn hier niet bij Donald Judd. De manier waarop de verf is aangebracht heeft niets mechanisch of industrieels. Dit werk heeft niets weg van modernistische zuiverheid. Ieder element heeft zijn eigen trilling die voortkomt uit de streek van het penseel, uit de schakeringen die deze creëert: verschillen in dekking, een rood dat een klein beetje over het geel heen gaat, het spoor van de kwast, lichte krassen… De kleur toont de hand van de schilder in alle tact en lichtheid van zijn benadering en het aanbrengen van de verf. Er zitten onzuiverheden, onregelmatigheden, in zowel de kleur en de randen als in de dragers zelf. De gevouwen metalen platen kenmerken zich door een lichte handmatige buiging, een zekere breekbaarheid.

Breekbaarheid. De schilderijen van Geert Vanoorlé zijn niet kwetsbaar in de letterlijke zin van het woord, al evenmin als zijn werk dat is, maar ze proberen een zuiver evenwicht te bewaren terwijl ze tegelijkertijd in een schijnbaar precaire toestand verkeren, vergelijkbaar met de bewegingloosheid die aan beweging voorafgaat, met de stilte net voor een geluid klinkt. Ze zijn dat wat er is; zonder hun aanwezigheid aan ons op te dringen maken ze deze kenbaar en laten ze zich horen… pianissimo.