Als een groots opgezette ‘valstrik voor de zon’, zo wordt de paraboolspiegel van Odeillo in de Pyreneeën omschreven in een nummer van het tijdschrift Science & Vie uit 1969. De cover van het tijdschrift toont een pagina-groot beeld van die spiegel, onderdeel van een experimentele installatie om zonlicht af te leiden naar een zonne-oven voor wetenschappelijk onderzoek op materialen. Zowat een halve eeuw later zou die valstrik voor de zon ook een valstrik voor het oog zijn en werd het beeld van de paraboolspiegel het startpunt van een rondreis doorheen de Pyreneeën en door België. Daarbij ging Annemie Augustijns in dialoog met de zon, met de kracht van zonne-energie en met de magie van spiegels.

Dat het oog van Annemie Augustijns bleef hangen bij dat door de zon verkleurde tijdschrift, tussen talloze andere tijdschrijft- en boek-covers op de boekenmarkt, mag geen toeval heten. De paraboolspiegel van Odeillo ademt een zelfde soort optimisme en vertrouwen in technologische vooruitgang zoals we dat ook aantreffen in de moderne gebouwen en na-oorlogse wetenschappelijke instellingen die ze eerder wist vast te leggen in haar foto’s. De reeksen ‘Flughaven Tempelhof’, ‘Red Yellow Blue’, ‘Ost.modern’, ‘I feel a breeze from other planets’ documenteren niet louter een geloof in de maakbaarheid van de samenleving, maar suggereren tevens dat dit geloof uitmondt in bevreemdende plekken. Want met welk ander gevoel dan vervreemding kan het individu de kleine beslommeringen van de dagelijkse routine beleven in een bovenmaats groot gebouw dat gemaakt is voor massa en macht, zoals in ‘Flughafen Tempelhof’? Hoe ervaar je het aardse bestaan als je aan het werk bent in een kantoor vol maquettes van hemellichamen zoals in de reeks ‘I feel a breeze from other planets’? Wat heeft de mens te zoeken in het brandpunt van negenduizend spiegels die op de zon gericht zijn, zoals in ‘Mirrors, Circles and Sunshine’? Deze retorische vragen die Annemie Augustijns met haar foto’s oproept bieden een speelveld om de gewichtigheid van werkelijkheid en wetenschap in een ander daglicht te stellen. Het creëren van dat speelveld is voor Annemie Augustijns geen afleidingsmaneuver, maar een cruciale stap om zoiets als de zon, die net als het klimaat ‘te groot is om ons voor te stellen’, alsnog te kunnen vastpakken.

In het creëren van dat speelveld wordt ze soms bijgestaan en aangemoedigd door de context en de omstandigheden die haar pad kruisen. In Odeillo hielp de natuur een handje en komt het hele complex op een filmische wijze uit de wolken tevoorschijn, als iets buitenaards dat met enige suspens op aarde neerstrijkt. We zien hoe de paraboolspiegel, die met de hoogst mogelijke precisie ingeplant is in het landschap, resoneert met de ruwheid van het berglandschap of met sporen van menselijke aanwezigheid. In Vaubans vestingstad Mont-Louis vond Annemie Augustijns een aanknopingspunt in een ‘verbouwde’ radar-installatie, achtergelaten door de Duitse bezetter op het einde van de Tweede Wereldoorlog en naderhand door de wetenschapper Félix Trombe getransformeerd tot de eerste experimentele zonne-oven in 1948. Het lijkt alsof die zin voor experiment, om te bouwen aan een eigen ‘zonneval’, Annemie Augustijns te pakken kreeg en in de foto’s die volgen staat de zoektocht naar interactie met de zon centraal. Gehuld in een thermisch pak gaat ze aan de slag om te onderzoeken waar al die geconcentreerde zonne-energie toe kan leiden: materialen die smelten, vervormen, verkleuren of vuur vatten. Annemie Augustijns exploreert de grenzen van wat de spiegel laat zien. Dat is immers niet louter een reflectie van de wereld. De spiegel is een instrument om — letterlijk en figuurlijk — de wereld te vervormen en (opnieuw) vorm te geven, met een andere beeldende taal. Daarmee raken we aan de kern van wat er op het spel staat in het werk van de kunstenaar.

Arthur Schopenhauer schreef ooit dat de holle spiegel een instrument is dat zich tot diverse vergelijkingen leent, waaronder de vergelijking met het kunstwerk, ‘(…) voorzover datgene wat het eigenlijk laat zien niet zijn eigen, tastbare zelf, niet zijn empirische inhoud is, maar iets wat buiten hem ligt, niet met handen te grijpen, iets wat alleen door de fantasie wordt nagezeten, als de eigenlijke, moeilijk te vatten geest van de dingen.’ Die omschrijving is bijzonder pertinent bij de reeks ‘Prototypes’ op deze tentoonstelling. Met eenvoudige en eigenhandig ineen geknutselde paraboolspiegels reconstrueert Annemie Augustijns hier de realiteit in een spel van spiegels, cirkels en zonneschijn. Een realiteit die als een schim of een geest op foto wordt vastgelegd en die, zoals Schopenhauer schrijft, ‘niet met handen te grijpen’ valt. We zien niet de constructie waarmee de spiegel vastgemaakt wordt, slechts de schaduw ervan. We zien niet de echte wereld, enkel een vertekend beeld ervan dat we in een glimp opvangen in de paraboolspiegel. Fragmenten van de lucht, wolken, een gebouw of een object worden losgerukt uit hun context en komen hier terecht in een levendige interactie tussen schaduwconstructies en gele, blauwe, groen of rode lichtreflecties. Er gaat van deze reconstructies een sterke poëtische kracht uit. In gebalde vorm herinterpreteren ze de magie van de paraboolspiegels in de Pyreneeën.

Het vangen van de ‘geest van de dingen’ — en op deze expositie gebeurt dat middels spiegels, cirkels en zonneschijn — is wat er op het spel staat in het oeuvre van Annemie Augustijns. Een oeuvre dat ze niet bijeen fotografeert als een zoektocht naar waarheid, maar wel als het creëren van een eigen kleine wereld die als een schaduwzijde van een door wetenschappen en vooruitgang gedreven werkelijkheid opduikt. Een schaduwzijde die weliswaar licht brengt in het duister en die ons laat zien — zoals Maurice Merleau-Ponty ooit schreef — ‘hoe het naïeve beeld van de wereld in het gereflecteerde beeld is inbegrepen en hoe het daarin wordt overstegen.'