74 | Chris Meulemans & Johan Gelper
ÉCRITURE BOTANIQUE
a duo show by Chris Meulemans and Johan Gelper
01.06.24 - 29.06.24
Saturday 01.06.24 | 2 - 7 pm
opening drinks in the presence of the artists
Book presentation 'Puzzling the Laughing Petals' by Chris Meulemans, posture editions, at 4:30 pm
exhibition pictures by Davide Pastore
Puzzling the Laughing Petals, Chris Meulemans
Drawings by Chris Meulemans look multiform, fragmentary, concrete. All sorts of things arehappening, there is much to see. At the same time,it is my impression thatthese works haveto do with blindness, with theimpossibility of (complete) overview or insight. It is thatcharacteristicof Meulemans' work and artistic practice that prompts me to initially scansome aspects of this oeuvre one by one with caution, even some hesitation.
Order the book: gallery@valerietraan.be
CHRIS MEULEMANS & JOHAN GELPER
ÉCRITURE BOTANIQUE
valerie_traan gallery
It is no coincidence that paintings by Chris Meulemans and sculptures by Johan Gelper are exhibited together. Although they practice different disciplines, there are remarkable similarities in their respective oeuvres and artistic practice.
Working method
Similarities first manifest themselves in their respective working methods. Typical for both artists is that they never start with a predetermined idea or image in mind, let alone a message. Much more decisive are the materials they have at hand and the actions that ensue.
To the occasional visitor, Johan Gelper's studio may look somewhat chaotic at first glance. The collection of materials he works with has grown organically over time. On the one hand, these are materials he purchases and, on the other, things he finds here and there. For instance, when he participated in a group exhibition in a former tax office building in 2022, he found pink slats there. It gave rise to a series of works in which shapes and figures resulted directly from the specific properties of this material. Returning to the studio, a closer look reveals that every part of the space fulfils a function in organizing materials or new and older works, as well as in selecting and searching for creative directions and new images.
Chris Meulemans also lets forms arise very intuitively from the properties of the paint, the touch, the paint stroke. She is guided by her hand and by the materials at hand. Some actions seem to stand on their own, some look like the direct result of a reflex, while others are placed somewhat more thoughtfully next to or behind or over one another, until they form a long line, a grid or an elementary pattern. Sometimes a more or less recognizable figurative motif appears.
In both Gelper and Meulemans, we see an artist who acts and lets things happen, alert to what presents itself, to what appears in this experimental game.
Provisionality
When Meulemans sees the impetus for a form looming, it is possible that she will connect and mark it, but equally, she lets various possible readings coexist. She often plays a game where positive and negative or figure and background can switch roles in the blink of an eye, allowing another possible image to appear. This game is never finished. This inherent provisionalness applies to the artist, who often gives a work a little time, sets it aside for a while, to decide afterwards whether or not it is 'finished'. It also applies to each individual viewer, for whom the work, with each 'reading', is, time and again, an invitation to complete the final image.
We find the same sense of precociousness with Johan Gelper, who rarely welds or glues various parts of a sculpture together. Much more often, for instance, he will use eyes and screws or strips to connect various parts, so that they can be detached fairly easily afterwards. It effectively happens regularly that he disassembles a sculpture and uses some parts to make a new assembly. This is in sharp contrast to the eternity value often associated with classical sculpture, with forms chiselled in stone or cast in bronze.
In his 'organic', associative way of giving birth to a sculpture, Gelper does often draw inspiration from illustrious examples of modernist masters, such as Brancusi or Calder. That influence of modernism, e.g. in the figure of Matisse, is also evident in Chris Meulemans' work.
Drawing in space
Johan Gelper has always been influenced more by painting than by classical sculpture. And more so, from childhood, by drawings: by their delightful directness and lightness. Later also by technical drawings. Many of his sculptures look like drawings in space. It gives those sculptures a transparency he finds in constructivists like Rodchenko. They, like Gelper, considered the surrounding space an integral part of the work. Moreover, artists in the young Soviet Union in particular wanted to break the myth of the individual genius, by making the way a work of art was constructed completely comprehensible to the viewer.
Both artists also make drawings. In both cases, those drawings always possess their own autonomy: they are never design drawings, in function of a painting or a sculpture. Indeed, the latter would clash with the very first proposition: that neither artist ever starts from a predetermined plan or idea.
Just as Gelper's assemblage underpins most sculptures, the collage is crucial in Chris Meulemans' drawings. And even though most of Meulemans' paintings consist purely of paint on canvas, and thus do not contain literal collage components, her collages have an unmistakably strong impact on how the paintings, too, are spatially constructed. This is a kind of spatiality that is much closer to our everyday experience and perception than the image structured by mathematical perspective: much more heterogeneous, fragmentary, physical.
In both Chris Meulemans' collages and Johan Gelper's assemblages, a tension between construction and image thus emerges. That is: on the one hand, the work of art makes the viewer partake of its construction, which is never hidden in its concrete presence; on the other hand - and at the same time - this construction is also aimed at making an image appear in the viewer's gaze.
Ecriture botanique
A manifest similarity between the two oeuvres: there is an undeniable fascination with the plant kingdom.
A recognizable motif that appears very often in Meulemans' work of recent years is flowers or plants, sometimes depicted in a pot. This motif, in its obvious ordinariness, is strongly linked to the history of Western modernity, of globalization; industrialization and colonization. In addition, it is undoubtedly fascinating to note how often, worldwide, images of flowers or plants appear in the decoration of both homes and people. Overall, that recurring motif seems to allow Meulemans to probe and express how we 'stand in the world'.
From childhood, Johan Gelper was fascinated by what went on in the garden. For a long time he wanted to become a biologist. The wonder with which he immersed himself in natural phenomena as a child plays a central role in how he creates art today. This is reflected not only in the biomorphic figures that often appear in his sculptures, but also in his 'organic' way of working. Gelper often reads texts on biology and notices how many similarities there are with the laws of sculpture, for instance when it comes to growth processes: downwards, towards or into the ground, with gravity, or against it, up towards the light.
Ecriture botanique
'Ecriture botanique' is a pun on the term 'écriture automatique', an instinctive, spontaneous, (approximately) unconscious way of writing that was often used during surrealism, among others. 'Ecriture botanique' evokes an interaction between culture and nature, directing and letting happen, writing and letting nature speak.
CHRIS MEULEMANS & JOHAN GELPER
ÉCRITURE BOTANIQUE
valerie_traan gallery
Het is geen toeval dat schilderijen van Chris Meulemans en sculpturen van Johan Gelper samen tentoongesteld worden. Hoewel ze verschillende disciplines beoefenen, zijn er opmerkelijk veel overeenkomsten in hun respectievelijke oeuvres en artistieke praktijk te onderkennen.
Werkwijze
Overeenkomsten manifesteren zich vooreerst in hun respectievelijke werkwijzen. Typerend voor beide kunstenaars is, dat ze nooit starten met een vooropgesteld idee of beeld voor ogen, laat staan een boodschap. Veel bepalender zijn de materialen die ze bij de hand hebben en de handelingen die daaruit voortvloeien.
Het atelier van Johan Gelper kan voor de occasionele bezoeker op het eerste gezicht wat chaos ogen. De verzameling aan materialen waarmee hij werkt, is in de loop der tijd organische gegroeid. Enerzijds gaat het om materialen die hij aankoopt, anderzijds om dingen die hij her en der aantreft. Toen hij in 2022 bijvoorbeeld deelnam aan een groepstentoonstelling in een voormalig kantoorgebouw van een belastingsdienst, trof hij daar roze lamellen aan. Het gaf aanleiding tot een reeks werken waarin vormen en figuren rechtstreeks voortvloeiden uit de specifieke eigenschappen van dit materiaal. Terugkerend naar het atelier, blikt bij nader inzien dat elk deel van de ruimte een functie vervult in het ordenen van materialen of van nieuwe en oudere werken, alsook bij het selecteren van en zoeken naar creatieve richingen en nieuwe beelden.
Ook Chris Meulemans laat vormen heel intuïtief voortvloeien uit de eigenschappen van de verf, de toets, de verfstreek. Ze laat zich leiden door haar hand en door de materialen die ze bij de hand heeft. Sommige handelingen lijken op zichzelf te staan, sommige ogen als de directe neerslag van een reflex, andere zijn toch iets meer bedachtzaam naast of achter of over elkaar gezet, tot ze een lange lijn, een raster of een elementair patroon vormen. Soms verschijnt een min of meer herkenbaar figuratief motief.
Zowel bij Gelper als Meulemans zien we een kunstenaar die handelt en laat gebeuren, alert voor wat zich in dit experimentele spel aandient, voor wat verschijnt.
Voorlopigheid
Wanneer Meulemans de aanzet tot een vorm ziet opdoemen, is het mogelijk dat ze dit gaat verbinden en markeren, maar evengoed laat ze diverse mogelijke lezingen naast elkaar bestaan. Vaak speelt ze een spel waarbij positief en negatief of figuur en achtergrond in een oogopslag van rol kunnen wisselen, en er zo een ander mogelijk beeld kan verschijnen. Dit spel is nimmer uitgewerkt. Deze inherente voorlopigheid geldt voor de kunstenaar, die een werk vaak een beetje tijd geeft, een tijdje opzij legt, om naderhand te beslissen of het al dan niet ‘af’ is. Dit geldt ook voor iedere individuele toeschouwer, voor wie het werk, bij elke ‘lezing’, telkens opnieuw een uitnodiging vormt om het finale beeld te voltooien.
Diezelfde zin voor voorlopigheid treffen we aan bij Johan Gelper, die diverse onderdelen van een sculptuur zelden aan elkaar last of kleeft. Veel vaker gaat hij bijvoorbeeld gebruikmaken van ogen en schroeven of strips om diverse onderdelen met elkaar te verbinden, zodat die
achteraf vrij vlot weer losgemaakt kunnen worden. Het gebeurt effectief regelmatig dat hij een sculptuur demonteert en sommige onderdelen gebruikt om een nieuwe assemblage te maken. Dit staat in scherp contrast met de eeuwigheidswaarde die dikwijls met de klassieke beeldhouwkunst geassocieerd wordt, met vormen die in de steen gebeiteld of in brons gegoten zijn.
In zijn ‘organische’, associatieve manier van een beeld te laten ontstaan, laat Gelper zich wel vaak leiden door illustere voorbeelden van modernistische meesters, zoals Brancusi of Calder. Die invloed van het modernisme, bv. in de figuur van Matisse, is ook duidelijk aanwezig bij Chris Meulemans.
Tekenen in de ruimte
Johan Gelper was altijd meer door schilderkunst dan door klassieke beeldhouwkunst beïnvloed. En meer nog, van kindsbeen af, door tekeningen: door hun heerlijke directheid en lichtheid. Later ook door technische tekeningen. Veel van zijn sculpturen ogen als tekeningen in de ruimte. Het geeft die sculpturen een transparantie die hij terugvindt bij constructivisten als Rodchenko. Zij beschouwden, net als Gelper, de omgevende ruimte als integraal onderdeel van het werk. Bovendien wilden vooral de kunstenaars in de jonge Sovjetunie de myhte van het geniale individu doorbreken, door de wijze waarop een kunstwerk geconstrueerd was, volkomen inzichtelijk te maken voor de toeschouwer.
Beide kunstenaars maken ook tekeningen. In beide gevallen bezitten die tekeningen altijd hun eigen autonomie: dat zijn nooit ontwerptekeningen, in functie van een schilderij of een sculptuur. Dat laatste zou immers vloeken met de allereerste stelling: dat geen van beide kunstenaars ooit vertrekt van een vooropgesteld plan of idee.
Zoals de assemblage bij Gelper aan de basis van de meeste sculpturen ligt, zo is de collage cruciaal in de tekeningen van Chris Meulemans. En ook al bestaan de meeste van Meulemans’ schilderijen louter uit verf op doek, en bevatten ze dus geen letterlijke collage-bestanddelen, hebben haar collages onmiskenbaar een sterke impact op hoe ook de schilderijen ruimtelijk in elkaar zitten. Dat is een soort ruimtelijkheid die veel dichter aansluit bij onze alledaagse ervaring en waarneming dan het perspectivische beeld: veel heterogener, fragmentarischer, lichamelijker.
Zowel in de collages van Chris Meulemans als in de assemblages van Johan Gelper ontstaat zo een spanning tussen constructie en beeld. Dat wil zeggen: enerzijds maakt het kunstwerk de toeschouwer deelachtig aan haar constructie, die zich in haar concrete aanwezigheid nooit wegsteekt; anderzijds – en tegelijk - is die constructie er ook op gericht om in de blik van de toeschouwer een beeld te laten verschijnen.
Ecriture botanique
Een manifeste overeenkomst tussen beide oeuvres: er spreekt een onmiskenbare fascinatie uit voor het plantenrijk.
Een herkenbaar motief dat heel vaak opduikt in Meulemans’ werk van de laatste jaren, zijn bloemen of planten, soms afgebeeld in een pot. Dit motief is, in haar evidente alledaagsheid, sterk verbonden met de geschiedenis van de westerse moderniteit, van globalisering, industrialisering en kolonisering. Daarnaast is het zonder meer fascinerend om vast te stellen hoe vaak, wereldwijd, afbeeldingen van bloemen of planten verschijnen in de aankleding van zowel woningen als mensen. In het algemeen lijkt dat steeds terugkerende motief Meulemans in staat te stellen om af te tasten en uit te drukken hoe we ‘in de wereld staan'.
Johan Gelper was van in de jeugd ontzettend gefascineerd door wat zich in de tuin afspeelde. Hij wilde lange tijd bioloog worden. De verwondering waarmee hij zich als kind te midden van natuurlijke fenomenen begaf, speelt een centrale rol in hoe hij vandaag kunst bedrijft. Dat komt niet alleen tot uiting in de biomorfe figuren die dikwijls in zijn sculpturen opduiken, maar tevens in zijn ‘organische’ manier van werken. Gelper leest vaak teksten over biologie en stelt daarbij vast hoeveel overeenkomsten er bestaan met wetmatigheden van de beeldhouwkunst, bijvoorbeeld wanneer het gaat over groeiprocessen: neerwaarts, naar of in de grond, met de zwaartekracht mee, of juist er tegenin, op naar het licht.
‘Écriture botanique’ is een woordspeling op de term ‘écriture automatique’, een instinctieve, spontane, (omzeggens) onbewuste wijze van schrijven die o.a. tijdens het surrealisme vaak toegepast werd. ‘Ecriture botanique’ evoceert een wisselwerking tussen cultuur en natuur, sturen en laten gebeuren, schrijven en de natuur laten spreken.